Telo Hristovo (Boże Ciało) – Jan Komasa (2019)

Dok s jedne strane duhovito raskrinkava krutost crkvenih rituala, kroz epizode kao što je Danijelovo ispovedanje vernika pomoću tutorijala s interneta, u filmu „Telo Hristovo” Komasa ukazuje i na licemerje, strah i duhovno slepilo male verske zajednice

Kristina Đuković

Novi film poljskog reditelja Jana Komase Telo Hristovo, poznatog po ratnoj drami o varšavskom ustanku – Varšava ’44, intrigantnom rasponu tema programske celine Fest fokus dodaje škakljiv, ali i zabavan pogled na odnos forme i suštine hrišćanske vere kroz priču o lažnom svešteniku u malom mestu na jugu Poljske.

Iako ne tematizuje direktno krizu koja je prošle godine potresla poljsku katoličku crkvu zbog slučajeva pedofilije, film Telo Hristovo kroz priču o dvadesetogodišnjem Danijelu koji iz kazneno-popravnog doma izlazi kao preobraćeni vernik, a potom i lažni sveštenik, u velikoj meri preispituje slepo verovanje u crkvene autoritete.

Kad sticajem okolnosti dobije priliku da zameni sveštenika u maloj parohiji na jugu Poljske, Danijel ne samo da ostvaruje svoj san da propoveda s oltara, već, zaštićen svetom kragnom, bespogovorno biva prihvaćen u društvu. Za momka s kriminalnom prošlošću i sumornim poslom u pilani lokalnog tajkuna, Danijel dobija ekskluzivnu mogućnost da kaže ono što misli, da doprinese društvu, pa da čak, kroz ritual osveštavanja novog krila pilane, u ruhu molitve, bez posledica, proziva korumpiranog gradonačelnika mesta. Mladi poljski scenarista Mateuš Pejsevič pravi zanimljivu inverziju biblijskog motiva o lažnim prorocima i Ezopove basne o vuku u jagnjećoj koži, tako što svog glavnog junaka dovodi u situaciju da se ogrne svešteničkom odorom kao nevidljivim plaštom, s tom razlikom što Danijelu ova mimikrija služi da čini dobro a ne zlo, i da realizuje svoje izmenjeno biće što, kao bivši kriminalac, u društvu dobrih hrišćana, verovatno ne bi mogao.

Dok s jedne strane duhovito raskrinkava krutost crkvenih rituala, kroz epizode kao što je Danijelovo ispovedanje vernika pomoću tutorijala s interneta, reditelj Jan Komasa ukazuje i na licemerje, strah i duhovno slepilo male verske zajednice. U tu svrhu upadljivo koristi simboliku svešteničke kragne koja sva vrata otvara, a stanovnike malog mesta postrojava u skrušeno stado. Komasa se svesno poigrava utiskom koji glumac Bartoš Bjelanija ostavlja i na gledaoce – dok prodorne plave oči iznad svešteničke kragne, kod oltara, deluju produhovljeno, u slučaju Danijelovog pravog izdanja – pod stroboskopskim svetlima noćnog kluba i na sivoj pozadini autobuske stanice, iste oči deluju grozničavo i preteće. Činjenica da se niko iz malog mesta ne zapita odakle se stvorio mladi sveštenik, niti mu iko traži dokumenta, ne samo da je zgodan zamajac za zaplet, već ukazuje na moć te iste kragne čija neprikosnovenost ostavlja prostor za krajnje nehrišćanske vidove ponašanja.

Triler i misterija oko saobraćajke koja je podelila meštane na krivce i žrtve, nešto je slabije vođena u filmu, ali, na metaforičnom nivou, doprinosi glavnoj temi, a to je mogućnost iskupljenja. U pokušajima da kod stanovnika mesta probudi katarzu i nagna ih da prevaziđu potisnuti bes zbog nesreće, Danijel ujedno pokušava da se oslobodi sopstvene stigme otpadnika za kog nema mesta u društvu.

Kao poljski predstavnik za Oskara, Telo Hristovo svakako nije dorastao južnokorejskom konkurentu (i dobitniku Oskara), filmu Parazit, ali svakako predstavlja duhovit i iskren poziv na razvejavanje debelih naslaga licemerja i pretresanje neprikosnovenih jagnjećih koža.