Manastir Sveti Prohor Pčinjski – 950 godina od osnivanja
U nedelju, 1. novembra, u manastiru Sveti Prohor Pčinjski obeležen je jubilej: 950 godina od osnivanja i sedam vekova od obnove, kao i manastirska slava – Sveti Prohor Pčinjski
Iako priča o osnivanju manastira deluje kao narodno predanje ili mitologizovana legenda, podaci o osnivanju su proverljivi mada sežu u daleki 11. vek. Takođe su živa i sećanja na čuda koja su se dešavala i još uvek se dešavaju u blizini moštiju Svetog Prohora Pčinjskog.
Početkom 11. veka na planini Kozjak, na kojoj je sadašnji manastir, živeo je pustinjak Prohor. Po predanju, punih 30 godina nije video nijednog čoveka. A onda je sreo lovca Diogena. Prateći srnu koju je ustrelio, nabasao je na pećinu u kojoj je živeo Prohor, koji mu je proprekao da će postati car. Reč je o potonjem vizantijskom caru Romanu Četvrtom Diogenu.
Mnogo godina kasnije, Prohor mu se javio u snu i prekorio ga: „Ti si zaboravio mene starca.”
Roman Četvrti Diogen je posle duge potrage našao pećinu u kojoj su se sreli, ali je Prohor već preminuo. U spomen na starca car Diogen je želeo da podigne crkvu u Starom Nagoričanu i tamo prenese njegove mošti. Međutim, mošti su bile prikovane za zemlju i nikako nisu mogli da ih podignu ni najsnažniji. Taj događaj se smatra za prvo čudo. Diogen je odustao od prvobitnog plana i podigao crkvicu od rečnog kamena pokraj reke Pčinje 1070. godine i tu preneo mošti.
A čudo koje traje vekovima, skoro milenijum – iz moštiju neprestano teče sveto miro.
Iako je car Diogen podigao crkvu i u nju preneo mošti Svetog Prohora Pčinjskog, ovaj manastir se ubraja u jednu od 40 zadužbina kralja Milutina jer je 1282. crkvu proširio i izgradio konake. U Karlovačkom rodoslovu iz 1503. i napismeno je potvrđeno da je kralj Milutin crkvu Sv. Prohor Pčinjski proizveo u manastir istog imena.
Za vreme kralja Milutina crkvu su oslikali Solunci Mihailo i Evtihije, u to vreme najcenjeniji freskoslikari. Tokom 1316. ili 1317. završili su s oslikavanjem crkve.
Manastir je imao burnu istoriju, kao i sve mesta s velikim istorijskim značajem često je bio na meti osvajača. Ali je uvek bio okupljajući faktor okolnog stanovništva i s njim delio sudbinu, po pravilu stradalnu.
Prva crkva, još u Diogenovo vreme, podignuta je nad grobom Sv. Prohora Pčinjskog, ali je nebrojeno puta obnavljana. Sadašnja crkva je sagrađena 1898, višekupolna je, u oltarskom prostoru su mošti svetitelja, kao i monaška kosturnica.
Prilikom arheoloških iskopavanja 1982-1986. u neposrednoj blizini manastira na različitim dubinama pronađeni su grobovi iz raznih epoha, među njima i iz srednjeg veka, i interesantno je da su u njima bila i dva srebrna novčića cara Dušana i tri prstena s motivom dvoglavog orla, krina i lava.
U Srpskoj pravoslavnoj crkvi konaci manastira Sveti Prohor Pčinjski su najveći posle Hilandara. Jedan od konaka – Kraljev konak, koji je podigao kralj Petar I 1912, stradao je u požaru 27. januara 2014. godine. To je poslednji požar u ovom manastiru, a najstrašniji je bio 1854. u manastirskoj crkvi, koji se desio nepažnjom izvesnog popa Staše, u kome je bio oštećen i grob Sv. Prohora Pčinjskog. Tada su ostaci moštiju uzidani u oltarski zid. U desnom gornjem uglu moštiju postoji mali otvor iz koga teče sveto miro.
Vernici koji hoće da se pomole u isposnici koja se nalazi iznad manastira, u planini, okružena kamenjem i u blizini potoka, prvo noge „operu” svetim mirom, pa s upaljenom svećom puzeći ulaze u isposnicu jer je jedino tako moguće ući. Naime, ovo je mesto na kome se i sam Sveti Prohor Pčinjski molio i gde je živeo.
Manastirski kompleks Sv. Prohor Pčinjski je nepokretno kulturno dobro, nalazi se 30 km od Vranja, nedaleko od sela Klenike, pored reke Pčinje, i kategorisan je kao spomenik kulture od izuzetnog značaja.
Ostavite odgovor