Hladni rat (Cold War) – Pavel Pavlikovski

Hladni rat ne pravi razliku između dobre ljubavne drame i realistične, životno istinite priče o jednoj prelomnoj epohi

Kristina Đuković

U svom novom filmu Hladni rat reditelj Pavel Pavlikovski vraća se na teren koji je osvojio prethodnim ostvarenjem, filmom Ida iz 2013. godine, do sada jedinim poljskim dobitnikom Oskara za strani film. I u ljubavnoj drami Hladni rat, ovaj rođeni Poljak vraća se u domovinu za vreme staljinističkog režima u Poljskoj koju i ovoga puta vidi u crno-belom, arhaičnom formatu.

Dok se u duodrami Ida Pavlikovski bavio odnosom Poljske prema Jevrejima tokom Drugog svetskog rata, u Hladnom ratu se, kroz ljubavnu priču dvoje klasno i karakterno različitih ljudi, bavi temom podeljenosti Evrope gvozdenom zavesom, ali i raspolućenosti pojedinca na brisanoj teritoriji između prezrene i zamišljene domovine.

Ovu temu Pavlikovski živo oslikava kroz ljubavnu dramu sredovečnog Viktora, melanholičnog džez pijaniste iz urbane Varšave i mlade Zule, otresite provincijalke s talentom za pevanje i ples. Kad se sretnu na audiciji gde Viktor, po nalogu Ministarstva kulture nove komunističke vlade, bira članove za folklornu, pevačko-plesnu trupu, otpočinje 15-godišnja ljubavna saga iza i ispred gvozdene zavese. Dok se Viktor guši dirigujući trupi naručen staljinistički repertoar i iznoseći voljenu ženu partijskim drugovima na etno-tanjiru, Zula postaje zvezda trupe. Opet, kad se nađu u Parizu, gde Viktor prodiše kao pijanista i aranžer u zadimljenim pariskim klubovima, Zula se oseća kao bezoblična, potrošna roba koju Viktor pigmalionski oblikuje i nudi izblaziranom boemskom tržištu kao istočnoevropsku Edit Pjaf.

Pavlikovski prebacuje sentimentalnost koju ljubavna saga nosi na plan muzike, dok se u scenariju drži gotovo hirurških elipsi koje priču dele na rastanke i sastanke ljubavnika u razmacima i od po nekoliko godina. Otuda Hladni rat funkcioniše i kao začudni mjuzikl. Od isprva naivne izvorne muzike folklorne trupe u vreme kad se rađa Viktorova i Zulina ljubav, muzički narativ filma koristi komunističke propagandne himne, radničke pesme i velelepne horske nastupe da ozvuči gušenje junaka u restriktivnoj sredini, dok džez i rokenrol iz pariskih bistroa senče melanholiju i potom histeriju i agoniju između dvoje nespojivih ljubavnika oko gvozdene zavese.

Ograničivši ljubavnu priču na gotovo brehtovske isečke koje dvoje ljubavnika, na svakih nekoliko godina, lociraju u istorijskoj buri Hladnog rata, autor izbegava sentimentalnost i psihologiziranje. Nalik junacima u Godarovom filmu Veliki prezir, Pavlikovski je više zainteresovan za mehaniku ljubavnog para u određenim društveno-političkim okolnostima, nego za sentimentalnu priču na mikronivou. Viktor i Zula postaju svedoci svog vremena. Ipak, poput Devojke koju sam voleo Sidnija Polaka, filma Crveni Vorena Bitija, Zapisano na vetru Daglasa Sirka, te Kazablanke i Hirošimo, ljubavi moja, Hladni rat ne pravi razliku između dobre ljubavne drame i realistične, životno istinite priče o jednoj prelomnoj epohi. U filmu Pavlikovskog Hladni rat se odvija između dvoje ljudi jednako podmuklo i bezuspešno kao oko gvozdene zavese.