Valerijan i carstvo hiljadu planeta – Lik Beson

VIP svečanost na kojoj se odvija epohalna završnica Petog elementa u Valerijanu se proširila na čitav film dobijajući na vizuelnoj čaroliji

Kristina Đuković

Lik Beson, prozvan najholivudskijim od svih francuskih reditelja, filmom Valerijan i carstvo hiljadu planeta vraća se svom omiljenom izvoru inspiracije – francuskom stripu.  Otuda ne čudi što su Besonov Peti element i fim Valerijan sagledani kao parnjaci, a mnogi su ovaj povratak francuskog reditelja na izvorište inspiracije Petog elementa videli i kao samoreciklažu.

Ipak, za razliku od Petog elementa, koji je samo inspirisan francuskim naučnofantastičnim stripovima Mebijusa i Žan-Kloda Mezijea, koje je Beson čitao kao tinejdžer, Valerijan je direktna adaptacija poznatog francuskog stripa. U pripadnicima utopijske planete Mjul čije razaranje vidimo na samom početku Valerijana moguće je prepoznati prapostojbinu glavne junakinje iz Petog elementa. Počev od izmišljenog drevnog jezika, preko mirnodopske prirode stanovnika Mjula i njihovog običaja da žive u skladu s prirodom, može se pretpostaviti da bi lik Mile Jovović iz Petog elementa mogao dospeti upravo s ove planete. Buntovni, svojeglavi svemirski agenti Valerijan i Lorelina kojima zapadne da spasu svet u najnovijem Besonovom filmu poseduju nešto od antiherojske, cinične aure taksiste Korbena Dalasa iz Petog elementa. Ali, ove sličnosti u motivima i tipovima junaka teško da se mogu nazvati samoreciklažom.

Ako se poslužimo Besonovim vozačkim priručnikom, vožnju taksijem kroz haotični futuristički Bruklin gledamo iz mesta suvozača, u retrovizoru i kroz polupanu šoferku, dok vožnju Valerijanovom svemirskom letelicom širom galaksije gledamo iz nešto udobnije pozicije panoramskog razgledanja, savršene simulacije na gejmerskoj konzoli. Već usvojen kao generacijski film, Peti element je prljaviji, ciničniji i ujedno romantičniji film koji se odvija u kontaminiranom Bruklinu u dalekoj budućnosti. Valerijan, već i zbog svog predloška, čija se radnja zbiva širom svemira i kroz epizodične avanture dvoje svemirskih agenata, daleko je bliži svemirskom spektaklu.

Beson se ne zadržava na adaptaciji jedne konkretne epizode stripa, već koristi niz Valerijanovih i avantura njegove partnerke pre svega kao zamajac za vizuelni spektakl. Delovi filma poput onog u kome ovo dvoje agenata dobijaju audio-vodič od svog autopilota uoči sletanja na Alfu, grad hiljadu planeta i obilja svemirskih vrsta, prava je vizuelna vrteška za sva gledaočeva čula. VIP svečanost na kojoj se odvija epohalna završnica Petog elementa u Valerijanu se proširila na čitav film dobijajući na vizuelnoj čaroliji.

Zainteresovan pre svega za mogućnosti da vizuelno što maštovitije reši i prikaže izobilje svetova kojim krstare Valerijan i Lorelina, Beson ne insistira na satiri kojom diše ovaj strip iz sedamdesetih. Dvoje glavnih junaka zadržali su svojeglavost i svoje kontraštvo spram autoriteta i u filmu, ali uglavnom na nivou verbalnih doskočica ili detalja kao što je prevrtanje očima kad treba da se veže pojas u svemirskoj letelici. Njihova suštinska priroda, da se hteli – ne hteli nađu na tragu korumpirane, eksploatatorske i birokratske mašinerije svojih nadređenih Zemljana donekle se izgubila u vremenski prostornom skoku iz originalnog stripa u Besonovu adaptaciju.

Na početku svoje karijere, Besona su francuski kritičari svrstali u talas sinema du luk i obeležili žigom reditelja kome su važnije lepe slike, vizuelni stil od sadržaja ili priče. U skladu s tim, a to svakako nije greh u filmskoj umetnosti, možemo reći da je Valerijan i carstvo hiljadu planeta ipak jedan od lepših i maštovitijih filmova o Svemiru kao mestu koje vrvi od života.